Atık Yönetimi
2013 yılından önce atık yönetimi ile ilgili çalışmalar ADSM Hizmet Standartları Atık Yönetimi çerçevesinde yapılmakta idi. 2013 yılından itibaren hastaneye bağlı poliklinikleri de içerecek şekilde sorumluları ve aşağıda bahsedilecek tüm süreci kapsayacak şekilde ünite içi atık yönetim planı oluşturuldu. Atık yönetim iş akış şeması oluşturuldu.
Bu çalışma kapsamında öncelikli olarak atık yönetimi programının yürütülmesi için atık sorumlu yöneticisi ve atık sorumlusu belirlendi. Atık sorumlu yönetici ve atık sorumlusu ünite içi atık yönetim planının oluşturulması, yürütülmesi için gerekli tüm ekipmanların sağlanması, eğitimlerin yapılması, kontrollerin ve yaptırımların sağlanması, atıkların mevzuat doğrultusunda toplanması, geçici depolanması ve bertarafının sağlanmasından sorumludur.
Ünite içi atık yönetim planının ilk basamağı olarak bölüm bazında atıklar tanımlandı.
1-Atıkların Bölüm Bazında Tanımlanması:
KLİNİKLER:
1-Tıbbi Atıklar: Eldiven, maske, hasta önlüğü, hasta bardağı, suction, ünit tabla örtüsü, pamuk peletler, spanç, protez ölçü maddeleri, röntgen filmleri, hastayla temas eden tüm enfekte materyallerdir.
Kesici delici atıklar: Enjektör, bistüri ucu, sütur iğneleri, batıcı, delici, kesici aletler, kanal aletleri ve frezler, metal kron ve kroşe parçaları,frez, kanal eğesi,enjektör,kron-köprü,kroşe parçası, bistüri - sutur iğnesi,kırılmış el aleti uçları anestezik ampül, ampül formatında ilaçlardır.
Kliniklerde enjektörler ve diğer kesici delici atıklar hekim tarafından kullanıldıktan sonra ilgili kutulara atılmaktadır.
Tehlikeli atıklar: Amalgam atıkları, amalgam kapsül atıkları, aeratör yağı kapları, kullanılan tarihi geçmiş ilaçlar, bozulmuş aşı ve serumlar, klor tableti kutusu, kanal dolgu patı kutusu, asit etch kutusu, tonerler, floresan lamba, kartuştur.
Atıkların oluşumlarından bertarafına kadar çevre ve insan sağlığına zarar vermeden yönetimlerinin sağlanması amacı ile yönetmelikler belirlenmiştir. Bu kapsamda diş hekimlerinin kullandığı amalgam dolgu maddesi Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik’te insan ve hayvan sağlığı ve/veya bu konulardaki araştırmalardan kaynaklanan atıklar ‘başlığı altında ‘diş tedavisinden kaynaklanan amalgam atıkları ‘adıyla yer bulmuştur.
Ayrıca hastanemizde tanımlanan diğer tehlikeli atıklar Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği doğrultusunda belirlenmiştir.
Evsel atıklar: Sterilizasyon poşetleri, yiyecek atıkları, alçı modeller, kağıt ve ambalaj atığı dışındaki atıklardır.
Ambalaj atıkları: Tekrar kullanılabilir, geri kazanılabilir, atıklar: kağıt, karton, mukavva, plastik, cam, metal v.b.
PROTEZ LABORATUVARI:
Tıbbi atıklar: Tek kullanımlık önlük, ölçü ve protez taşıma poşeti, protez ölçü maddeleri
Kesici delici atıklar: Frez, kron-köprü,kroşe parçası, bistüri, kırılmış el aleti uçları Tehlikeli atıklar: Polimerize olmayan akril, akril likiti kapları,tonerler, kartuş, floresan lamba
Evsel atıklar: Sterilizasyon poşetleri, yiyecek atıkları, alçı modeller, kağıt ve ambalaj atığı dışındaki atıklar.
Ambalaj atıkları: Tekrar kullanılabilir, geri kazanılabilir, atıklar: kağıt, karton, mukavva, plastik, cam, metal v.b
RÖNTGEN BİRİMİ:
Tıbbi atıklar: Hasta kan ve tükrüğü gibi sekresyonlarla temas etmiş film kabı, panoramik ısırma çubuğu kabı, çalışanın kullandığı eldiven, maske, bone
Tehlikeli atıklar: Film banyo solüsyonu, periapikal film kurşun levhası, tonerler, floresan lamba.
Evsel atıklar: Yiyecek atıkları, alçı modeller, kağıt ve ambalaj atığı dışındaki atıklar.
STERİLİZASYON BİRİMİ:
Tıbbi atıklar: çalışanın kullandığı eldiven, maske, bone
Kesici delici atıklar: Kesici delici malzemeler (sutur ve iğnesi, enjektör iğnesi, bisturi, ampül, kron parçası veya metali,frezler, kanal eğeleri. ..)
Tehlikeli atıklar: tonerler, floresan lamba, aeratör yağı kapları, orta düzey dezenfektanı (minudes marka) kabı
Evsel atıklar: sterilizasyon poşetleri, yiyecek atıkları, kağıt ve ambalaj atığı dışındaki atıklar.
OFİSLER VE TEKNİK SERVİS:
Tehlikeli atıklar: Tonerler, floresan lamba, kartuş, pil, aeratör yağı kapları, teknik servis klor tableti kutusu, PCB içeren hidrolik yağlar, diğer motor, şanzıman ve yağlama yağları, tehlikeli maddelerle kirlenmiş emiciler, filtre malz, ıskarta ekipmalardan çıkartılmış tehlikeli maddeler, ömrünü tamamlamış lastikler
Evsel atıklar: Yiyecek atıkları, kağıt ve ambalaj atığı dışındaki atıklar.
Ambalaj atıkları: Tekrar kullanılabilir, geri kazanılabilir, atıklar: kağıt, karton, mukavva, plastik, cam, metal v.b.
2- Atıkların minimizasyonun sağlanması:
Hastanemizde atıkların minimizasyonu amacı ile hastane atık listesi oluşturulmuş, dişhekimleri, klinik yardımcı elemanlara, röntgen birimi, protez laboratuvarı, sterilizasyon birimi ve teknik servise sözel ve yazılı bilgilendirme yapılmıştır.
3-Atıkların kaynağında ayrı toplanması ,biriktirilmesi, taşınması, taşımada kullanılacak ekipman ve araçların belirlenmesi, toplama programı ve saati, ve taşıma güzergahının tanımlanması:
Evsel atık, tıbbi atık, ambalaj atıkları ve tehlikeli atıkların kaynağında ayrı toplanması amacı ile kullanılacak toplama ekipmanları ve özellikleri tanımlandı. Tıbbi atıkların her klinikten ayrı ayrı toplanıp, etiketlenip tartılıp depolanması sağlandı. Her atık türü için atıkların taşınması, taşımada kullanılacak ekipman ve araçlar belirlendi. Atıkların toplanma programı ve saati belirlendi, taşıma güzergahı tanımlandı.
4.Atıkların geçici depolama sistemlerinin oluşturulması:
Evsel atık, ambalaj atığı, tıbbi atık ve tehlikeli atık geçici depoları mevzuat doğrultusunda oluşturuldu. Bu depoların temizlik ve dezenfeksiyon talimatları tanımlandı, kontrol formları oluşturuldu.
5. Kaza anında alınacak önlemler ve yapılacak işlemler:
Tıbbi atıkların ve tehlikeli atıkların toplanması, ünite içi taşınması ve geçici depolanması sırasında oluşabilecek yaralanmalarda alınacak önlemler ve yapılacak işlemler tanımlanmış, personele bu konuda eğitimleri yapılmıştır. Kesici delici alet yaralanmaları ve kan ve vücut sıvısı sıçramaları durumlarında ve diğer kazaların bildirilmesi, kayıt altına alınması ve raporlanması ve takibi enfeksiyon kontrol komitesi tarafından yapılmaktadır. Olayların kök neden analizi çalışan güvenliği komitesi tarafından yapılmakta, gerekli düzeltici önleyici faaliyetler planlanmaktadır.
Atık Birimi Sorumlusu : Mehmet SAKIN